Zdjęcia: Piotr Mikołajczuk i Ewa Miłaczewska Tekst: Ewa Miłaczewska All on this website (c) by Piotr Mikołajczuk & Ewa Miłaczewska & Leszek Bielecki

Data powstania strony 21 II 2008r. Data ostatniej modyfikacji 21 II 2008r.

Lecicha białoznaczna

Orthetrum albistylum

Ostatnie, ciepłe lata i łagodne zimy spowodowały, że te ciepłolubne, południowe ważki występują u nas coraz liczniej. Są to ważki chronione prawem.

Opowiedziana tu historia spotkań będzie zlepkiem wrażeń, jakie mieliśmy oboje z Piotrem Mikołajczukiem, podczas obserwacji ważek prowadzonych głównie osobno, każde na swoim terenie obserwacyjnym, ale też razem podczas kilku wspólnie spędzonych lipcowych dni. Pierwszą lecichę białoznaczną spotkałam w 2006 r. na naszej działce rekreacyjnej w Woli Polskiej w powiecie Mińsk Mazowiecki. Była to polująca samica, która „dorobiła się” w zeszłym roku własnej strony patrz lecicha białoznaczna.
To zdjęcie przysłał mi Piotr w czerwcu 2007 r. Zrobił je nad małym zbiornikiem, nad międzyrzecką żwirownią. Tu obserwował pierwsze samce lecich białoznacznych i robił im zdjęcia. Z rozpaczą opisywał mi, że po dwóch dniach zastał tam spychacze równające teren pod przyszły ośrodek rekreacyjny. Martwił się, że ważki zdążyły już tam złożyć jaja, że nie widział ich nigdzie poza tym miejscem i pewnie cała populacja zostanie zniszczona. Szczęśliwie nie do końca okazało się to prawdą. Lecichy były również w innych miejscach nad żwirownią (foto PM).
Gdy Piotr odwiedził mnie w połowie lipca w Woli Polskiej, zrobiliśmy sobie jednego dnia objazd okolicy. Nad stawami rybnymi położonymi koło wsi Gołębiówka ok 5 km na SEE od Kałuszyna widzieliśmy dużo samców lecich białoznacznych Orthetrum albistylum latających nad wodą, wzdłuż brzegu, razem z samcami lecich pospolitych Orthetrum cancellatum. Loty te odbywały się dość zgodnie, nie było widać żadnych zaciekłych walk. Na zdjęciu obok widzimy staw rybny koło Gołębiówki (foto EM).
Podczas obserwowania tych lotów widzieliśmy, że samce obu gatunków lecich, choć bardzo podobne, różnią się wyraźnie. Mają nieco inne ubarwienie. Odwłoki samców lecich białoznacznych wydają się być znacznie jaśniejsze, niemal białe, nie mają żadnych żółtych plamek, które często widujemy u lecich pospolitych, na ich końcu natomiast jaśnieją białe narządy analne.

Samiec male

Zdjęcia wszystkich pokazanych tu samców robił Piotr Mikołajczuk nad międzyrzecką żwirownią w czerwcu i pierwszej połowie lipca. Udało mu się zrobić tych zdjęć bardzo dużo, a ja z otrzymanego ogromnego zbioru wybrałam tylko kilka. Tu widzimy jasnego, młodego samca z brązowymi jeszcze oczami. Wyraźnie widoczne są dwa jasne pasy na bokach tułowia, takich pasów nie mają lecichy pospolite, których tułowie są całkowicie jednolite (foto PM).
Ten samiec jest już osobnikiem dojrzałym, o czym świadczą zabarwione na niebieskozielony kolor oczy. Skrzydła tej ważki są czarno użyłkowane, z wyjątkiem przednich krawędzi, czarne są też pterostigmy (foto PM).
To piękne zdjęcie samca od strony grzbietowej. Widać na nim, że przednie krawędzie skrzydeł są żółtawe. Pomiędzy skrzydłami biegnie wzdłuż tułowia pas o jasnej barwie – takiej samej, jak na bokach tułowia. Na odwłoku samca nie widać jeszcze żadnych zadrapań, o których będzie mowa za chwilę (foto PM).
Na tym fragmencie zdjęcia przysłanego przez Piotra doskonale widzimy charakterystyczne dla gatunku ubarwienie odwłoka. Pierwsze dwa segmenty są szarawe – zaledwie lekko „przypudrowane” jasnoniebieskim kolorem, następne cztery są zdecydowanie jasnoniebieskie z białymi plamkami po bokach, cztery ostatnie segmenty są czarne, a na ostatnim – dziesiątym – widać białe narządy analne. Niebieski pudrowy nalot na segmentach 3–6 jest podrapany, co jednoznacznie świadczy o tym, że samiec ten czynił już próby przedłużenia gatunku. Takie ślady zostawiają właśnie kolczaste odnóża samic, a widoczne są one tylko u gatunków mających na odwłoku pudrowy nalot (foto PM).

Samica female

W popołudniowym słońcu udało się Piotrowi sfotografować bardzo pięknie ubarwioną, młodą samicę. Jest ona złocisto-czarna, bardzo wyraźnie widać pasy na bokach tułowia, a także białe narządy analne. Oczy tej młodej samiczki są jeszcze brązowe (foto PM).
Samica napotkana w Woli Polskiej w lipcu 2006 r. jest najwyraźniej starsza od sfotografowanej przez Piotra. Ma oliwkowozielone oczy, zszarzały też już barwy na jej odwłoku. Nadal jaskrawo kontrastują z resztą ciała białe narządy analne (foto EM).
To ta sama samica widziana z przodu, widać jej oliwkowozielone oczy, białe czoło i jasne pasy na bokach tułowia (foto EM).
A tu przyjrzyjmy się jeszcze raz zakończeniu odwłoka „mojej” ważki z Woli Polskiej. Widzimy wyraźnie, że samice mają białe nie tylko narządy analne, ale również ostatni, dziesiąty segment odwłoka (foto EM).

Para

Jak widzimy pary lubią łączyć się na gołej ziemi... (foto PM)
lub na trawach i innych niskich roślinach (foto PM).
I tak wspólnymi siłami udało się nam zrobić nową, kompletną i ciekawą stronę „ważkową”.

* * *

W ten sposób mamy już strony trzech, spośród czterech lecich występujących w Polsce. Czekamy na lecichę południową Orthetrum brunneum, która – mimo, że południowa z nazwy – ma zasięg występowania znacznie szerszy w kierunku północnym, niż lecicha białoznaczna.