Zdjęcia: Jarosław Wenta Tekst: Ewa Miłaczewska All on this website (c) Leszek Bielecki

Data powstania strony 14 XI 2009r. Data ostatniej modyfikacji 14 XI 2009r.

Szklarnik górski

Cordulegaster bidentata

To ważka ściśle związana z obszarami górskimi, a właściwie podgórskimi, bo w najwyższych partiach gór nie występuje.

Szklarnik górski C.bidentata występuje w Karpatach (ale raczej nie w Tatrach), w Sudetach i Górach Świętokrzyskich. Preferuje miejsca zalesione, w pobliżu potoków i strumieni, a także obszary źródlisk.

Zdjęcia C.bidentata przysłał Jarosław Wenta z Zakopanego, który z dużym talentem fotografuje przyrodę Tatr, Podhala, Spiszu i Orawy oraz Pienin, a jego ogromnie różnorodne zdjęcia można zobaczyć na stronie http://krokus.tpn.pl/wenta/jw.html. Obok - nasłoneczniona droga w okolicy miejscowości Łapsze Dolne w Pieninach Spiskich. Na horyzoncie widać Tatry. Jest to jedno z miejsc, gdzie Jarosław Wenta fotografował szklarniki. Większość jednak pokazanych tu zdjęć pochodzi z okolic miejscowości Krempna w Beskidzie Niskim (Magurski Park Narodowy).

Samiec male

21 lipca 2009 roku, pochmurne przedpołudnie, okolice Krempnej. Zdjęcia robione przy mało uczęszczanej drodze przez polanę, w lesie z przewagą buka. Nieopodal przepływa strumień. Samiec Cordulegaster bidentata siedział spokojnie na nisko rosnącej gałązce. To duża, jaskrawa - czarno-żółta ważka, widoczna z daleka.
Cordulegaster pozwolił na obchodzenie dookoła i fotografowanie z różnych stron, a nawet na rozstawienie statywu i strzelanie z niego zdjęć z odległości 20 cm. Czuł się tu całkowicie bezpieczny i podczas całej sesji zdjęciowej nie opuścił wybranej gałązki.
Widzimy, że żółte plamki układają się w jaskrawe pasy na czarnym tle odwłoka.
Z boku, na śródtułowiu występują dwa szerokie, żółte pasy. Krótkie narządy analne na końcu odwłoka. Nogi ważki są czarne.
Zbliżenie ze statywu. Widzimy:  zielone oczy, żółte: czoło (1), nadustek (2), wargi (3) i żuwaczki (4). Na spodzie drugiego segmentu odwłoka (5) znajduje się pokaźnych rozmiarów wtórny aparat kopulacyjny (7). Z boku pierwszego segmentu odwłoka (6) widać wąską, podłużną, żółtą plamkę (8) - charakterystyczną dla gatunku.
Jeszcze raz odwłok z góry. Jest on mocno przewężony w obrębie 3 i 4 segmentu, natomiast zdecydowanie rozszerzone są segmenty 7 i 8. Odwłok samca zakończony jest niewielkimi narządami analnymi. Są one ciemne, a zewnętrzne wyraźnie od siebie u podstawy odseparowane. Dolne (wewnętrzne) narządy analne są krótsze i tępo zakończone.
Skrzydła szklarnika górskiego mają wszystkie żyłki czarne i czarną pterostigmę.
To, co widać na zdjęciu obok - nie jest wyłacznie cechą szklarnika górskiego - tak jest u wszystkich ważek - żyłki skrzydeł nie są gładkie, co najlepiej widać na powiększeniu. Żyłka kostalna na przykład jest piłkowana, ale wszystkie żyłki skrzydeł ważek mają haczyki i ząbki.
Na tylnym skrzydle, jak u wielu innych ważek, występuje trójkąt analny. W trójkące tym u szklarnika górskiego Cordulegaster bidentata znajdujemy trzy komórki. Szklarnik leśny Cordulegaster boltoni ma w tym miejscu 5 komórek. (tego zdjęcia nie da się już powiększyć)
Tu, na fragmencie innego, zrobionego ze statywu zdjęcia widzimy charakterystyczne, turkusowe (niebieskozielone) oczy ważki. Oczy szklarników są interesujące, bo stykają się tylko w jednym punkcie. Oczy innych ważek, albo nie stykają się w ogóle (Zygoptera, Gomphidae), albo stykają się wzdłuż dłuższej (Aeshnidae) lub krótszej linii. Czoło C.bidentata jest żółte, z czarnym znakiem w kształcie litery "U", natomiast u C.boltoni w tym miejscu występuje czarna, prosta linia. Trójkąt potyliczny C.bidentata jest czarny, C boltoni ma trójkąt potyliczny żółty.
Nie mamy zdjęcia samicy. Pewnie za jakiś czas uda się takie zdjęcie zdobyć i wtedy stronę będzie można uzupełnić. Tymczasem zdjęcie samicy można zobaczyć na stronie Bogusława Daraża z Dubiecka (koło Przemyśla) http://www.owady.ires.pl/odonata/foto/cordulegasterb1.jpg. Samice ubarwione są tak samo jak samce. Odwłok samicy jest grubszy, nieprzewężony, zakończony potężnym, skierowanym ku tyłowi pokładełkiem, które podczas składania jaj jest wbijane w dno strumienia. Ważka w trakcie tej czynności ustawia się pionowo i "dziubie" dno.

* * *

Z radością witam nowego współpracownika Jarosława Wentę z Zakopanego i jego ciekawe zdjęcia. Jest to prawdziwa niespodzianka, bo nikt z nas - stale zamieszczających tu swoje zdjęcia - nie mieszka w okolicach, gdzie występują ważki górskie. Gratuluję udanych łowów i proszę o więcej!