300 milionów lat z życia ważek

Kolejny raz Ewa przedstawia ważki - ale tym razem nie swoje zdjęcia. Cóż - troszkę trudno jest zrobić zdjęcia ważkom, które nie żyją od 300 milionów lat. Dlatego dziś wyjątkowo pokażemy zdjęcia z sieci, prezentowane przez różne muzea przyrodnicze i geologiczne. Tablica stratygraficzna jest wykonana przez Ewę na podstawie jej wiedzy i ogólnie dostępnej literatury. Zapraszam!

Pierwsze ważki zostały napotkane i udokumentowane w skałach pochodzących z późnego karbonu. Ich skamieniałe ciała lub fragmenty ciał znaleziono w węglu kamiennym, który powstał z roślin żyjących 300 milionów lat temu, gdy wszystkie obecne lądy stanowiły jeden kontynent, panował na nim ciepły klimat, a wśród licznych bagien i terenów podmokłych rosły ogromne skrzypy, paprocie i mchy. W okresie późnego karbonu żyło wiele gatunków ważek, a masowe ich występowanie zdaje się świadczyć, iż pierwsze z nich mogły pojawić się dużo wcześniej. Budowa karbońskich ważek nie odbiegała w istotny sposób od budowy dużych ważek żyjących dzisiaj. Podobne też były ich proporcje. Skrzydła tych ważek były prymitywnie użyłkowane, pozbawione były węzełka i pterostigmy, które występują u ważek dzisiejszych. Nawet w pozycji spoczynkowej sterczały sztywno po bokach ciała a ważki nie miały możliwości ich złożenia. Nieco inaczej były również zbudowane nogi pierwotnych ważek.
Próbę czasu z niewielkimi tylko zmianami w budowie przetrwało 4875 gatunków żyjących i znanych obecnie na świecie ważek, jak jednak liczna jest to grupa może przekonać nas fakt, że obecny świat zamieszkuje zaledwie około 4000 gatunków ssaków (Askew R. R., 2004 - The dragonflies in Europe). Spośród współczesnych ważek zaledwie 72 gatunki napotykamy dziś w Polsce.
Cechą łączącą wszystkie ważki jest to, że zarówno osobniki dorosłe, jak też larwy są drapieżnikami. W karbonie ważki były jedynymi drapieżnikami w przestworzach. W powietrzu nie miały żadnych konkurentów. Budowa ich ciała wykazała dostateczne przystosowanie do zmieniających się od tamtego czasu warunków życia. Najniezbędniejszą cechą zapewniającą powodzenie w takiej egzystencji jest doskonała umiejętność latania połączona ze znakomitym zmysłem wzroku. Oczywiście nieprzerwanie trwająca, długa historia ważek wymagała wielu nowych specjalizacji i dziś żyjące ważki łączą te wszystkie nabyte cechy ze swym archaicznym charakterem.

Tak się czasami mówi o współczesnych krokodylach albo żółwiach, które są potomkami ogromnych gadów sprzed milionów lat, że są "żywymi skamielinami". A liczba 65 mln lat oznaczająca wyginięcie dinozaurów wydaje się nam niewyobrażalnie odległa.

Więc cóż w takim razie powiedzieć o życiu ważek!!! Wierzyć się nie chce, że ważki istnieją od 300 milionów lat.

Pozwolę sobie na koniec zacytować moje własne słowa umieszczone na jednej ze stron o żagnicy:

300 mln lat.... tak, tak.... ważki to jedne z najstarszych zwierząt na Ziemi - pojawiły się 300 mln lat temu w okresie karbonu. Wtedy gdy rosły drzewa, z których powstał węgiel kamienny. Wierzyć się nie chce, że widziały jak powstawały dinozaury i widziały jak zginęły... Widziały jak powstawał Człowiek.... i zobaczą jak odchodzi...

Głupia sprawa z tymi ważkami!!! Bo tak naprawdę to chyba one rządzą Ziemią. A my...???

My... my jesteśmy na niej tylko chwilowymi gośćmi... Chyba czasami warto się nad tym zastanowić robiąc karierę albo załatwiając bardzo ważne sprawy!

Karbońska Meganeura monyi napotkana w 1885 roku, w warstwach z Commentry w Alpach Niskich w południowo-wschodniej Francji, osiągała rozpiętość skrzydeł około 67 cm. Ważkę tę opisał paleontolog Brongniart. Przechowywana jest w Paryżu w Museum National d'Historie Naturelle. Zdjęcie obok przedstawia tę właśnie ważkę. Jest ona widoczna od przodu i wyraźna jest przemienna praca jej skrzydeł, wykonywana w chwili nagłej śmierci. Zdjęcie pochodzi ze strony: www.ub.es/.....
Podczas prac wydobywczych prowadzonych na głębokości 500 m w kopalni karbońskiego węgla kamiennego w niewielkiej miejscowości Bolsover w Derbyshire w Anglii w 1979 roku znaleziono skamieniałą ważkę o rozpiętości skrzydeł 22 cm, była to ważka Erasipteron bolsoveri. W 1980 roku w tej samej kopalni węgla napotkano skamielinę ważki Tupus diluculum, widocznej na zdjęciu obok, o rozpiętości skrzydeł ponad 50 cm. Zdjęcie pochodzi ze strony: owen.nhm.ac.uk/.....
Oba okazy z Bolsover znajdują się w Natural History Museum w Londynie. * * * Karbońskie, pierwotne ważki, królowały w przestworzach 100 milionów lat wcześniej niż pterodaktyle i 150 milionów lat wcześniej niż pierwsze ptaki!!!