Tekst: Ewa Miłaczewska All on this website (c) by Ewa Miłaczewska & Leszek Bielecki

Data powstania strony 21 VI 2007r. Data ostatniej modyfikacji 14 XI 2009r.

Literatura ważkowa

KSIĄŻKI
Askew R.R., 2004 – The Dragonflies of Europe. Revised edition. Harley Books. Colchester, Essex. Wydana w języku angielskim książka uważana za „biblię” odonatologów. Zawiera ogromną ilość informacji na temat ważek, ich historii, budowy; środowisk, w których występują oraz zachowań. Na końcu książki znajdują się 32 kolorowe tablice z doskonałymi rysunkami przedstawiającymi wszystkie gatunki ważek europejskich. Wewnątrz książki wiele rysunków przedstawiających szczegóły budowy ważek, nieliczne zdjęcia oraz mapki z zasięgiem występowania każdego gatunku. Książka oparta jest na starych i niekompletnych danych. Zwłaszcza załączone mapki wykazują duże braki, szczególnie na obszarze Europy Środkowej i Wschodniej. Dostępna w brytyjskich księgarniach wysyłkowych, za cenę 30 funtów. Prawdziwy pasjonat powinien tę książkę posiadać. Kliknij obrazek.
Bernard R., Buczyński P., Tończyk G., Wendzonka J., 2009 – Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Tekst dwujęzyczny - polski i angielski, 256 stron w tym 146 map (dla każdego gatunku występującego w Polsce i 10 map dodatkowych). Pierwsze takie dzieło w mojej biblioteczce, bardzo ciekawe i przydatne. Stąd możemy się dowiedzieć, gdzie wybrać się na obserwacje zwłaszcza rzadszych gatunków. Cieszę się z posiadania tej książki, zwłaszcza, że mam tam swój skromny wkład. Cena 25 zł dla współpracowników (czyli osób, które zbierały dane w terenie, 45 zł dla pozostałych osób. Do tego dochodzi 11 zł na koszty przesyłki. Można zamówić: rbernard@amu.edu.pl  tel. 661 035 286
Dijkstra K.-D., Lewington R., 2006 – Field Guide to the Dragonflies of Britain and Europe. British Wildlife Publishing. Gillingham. Dorset. Wspaniała książka – mój ostatni nabytek. Głównie dla ludzi potrzebujących pomocy w odróżnianiu poszczególnych gatunków ważek. Opisuje wszystkie ważki europejskie. Wszystkie gatunki pokazane są na genialnych wprost, z niezwykłą precyzją i wdziękiem wykonanych przez R. Lewingtona kolorowych rysunkach. Na powiększeniach pokazane są szczegóły charakterystyczne. Te rysunki czytelnością przewyższają wszystkie zdjęcia! Są tak wspaniałe, że moim zdaniem, książką można posługiwać się nawet bez znajomości języka angielskiego. Opis zwarty, interesujący i dokładny. Liczne fotografie, właściwie wszystkich gatunków. Aktualne, uzgodnione z odonatologami z poszczególnych krajów, mapki zasięgu występowania gatunków. Do kupienia w brytyjskich księgarniach wysyłkowych za 21,95 funtów (miękka oprawa). Książka na pewno warta tych pieniędzy, a więc POLECAM ZDECYDOWANIE!!! Kliknij obrazek.
Dreyer W., 1995 – Staw (rośliny i zwierzęta). Seria Świat przyrody. Przewodnik kieszonkowy. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. Mała, pełna doskonałych zdjęć książeczka. Mój pierwszy zakup z tej dziedziny, dotychczas z niej korzystam. Opisuje wiele zwierząt żyjących w stawach i oczkach wodnych, a w tym zaledwie 11 ważek (opisy i fotografie). Bardzo tania (5,50 zł). Szkoda, że nie ma wznowienia. Niemniej POLECAM!!! Zapewne najdoskonalszy współczynnik wynikający ze stosunku ceny do osiągniętych korzyści.
Dzwonkowski R.J., 2004 – Leksykon. Przyroda Polska. Wydawnictwo RTW Sp. z o.o., Warszawa. „Leksykon ten powstał z myślą o miłośnikach przyrody ojczystej. Ze względu na jego niewielką objętość trzeba było się ograniczyć do znikomej liczby przedstawicieli zarówno roślin, grzybów jak i zwierząt”... tak pisze sam autor. Krótko mówiąc, jeśli tej objętości książeczka jest o wszystkim, zwykle jest o niczym. Kupiłam za 5 zł w księgarni z tanimi książkami, wówczas była to jedyna dostępna książka z rysunkiem i opisem trzepli zielonej i żagnicy zielonej. Są to jedyne ważki opisane w tej książce. Mimo niskiej ceny NIE POLECAM.
Eisenreich W., Handel A., Zimmer U.E., (brak informacji o roku wydania) – Przewodnik do rozpoznawania zwierząt i roślin – nowy. Oficyna Wydawnicza Delta W-Z, Warszawa. Książka dla początkujących obserwatorów przyrody. Zawiera zdjęcia i krótkie opisy zwierząt i roślin. Niestety tylko 6 gatunków najpospolitszych ważek. Cena 29 zł. Być może warto tego typu książkę mieć, lecz do czerpania wiedzy o ważkach NIE POLECAM!!!
Engelhardt W., Jürging P., Pfadenhauer J., Rehfeld K., 1998 – Przewodnik. Flora i fauna wód śródlądowych. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. Książka bardzo przydatna do oznaczania wielu istot żyjących w naszym oczku wodnym i jego otoczeniu. Opisuje ogólnie ważki, ich zasadnicze cechy budowy, środowiska występowania i zachowania. Opisuje i przedstawia na kolorowych rysunkach larwy 10 gatunków ważek oraz dorosłe osobniki 25 gatunków. To niewiele, ale za to rzetelnie. Książka kosztowała 37 zł i zdecydowanie jest warta tych pieniędzy. POLECAM!!!
Gerstmeier R., 1998 – Owady i inne stawonogi lądowe. Przewodnik umożliwiający rozpoznawanie owadów i innych stawonogów europejskich. MUZA S.A., Warszawa. Mimo kilku usterek książka niezwykle przydatna. Domorosłym obserwatorom przyrody ułatwia rozpoznanie wielu gatunków stawonogów na podstawie opisów i doskonałych zdjęć. Zaledwie 10 gatunków ważek. Książkę kupiłam na kiermaszu tanich książek za 6 zł. Bardzo dobry współczynnik cena/osiągnięte korzyści. POLECAM!!!
Głowaciński Z., Nowacki J. (red), 2004 – Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce Invertebrata. Polska Akademia Nauk, Instytut Ochrony Przyrody w Krakowie, Akademia Rolnicza im. A.Cieszkowskiego w Poznaniu. Płyta sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Kraków–Poznań. Zawiera wiadomości ogólne o ochronie zwierząt w Polsce, podstawy prawne, słowniczek niektórych pojęć i terminów, Wykaz gatunków chronionych, w tym 5 gatunków ważek polskich z ich opisami, fotografiami i lokalizacją udokumentowanych obserwacji na schematycznych mapkach. Dostępne również w internecie po wpisaniu w google: Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. KONIECZNIE!!! Nieznajomość prawa szkodzi.
Grabow K., 2000 – Farbatlas Süßwasserfauna Wirbellose. Ulmer. Stuttgart. Książka w języku niemieckim, wydana w formie niewielkiego atlasu, zawiera wiadomości o różnych bezkręgowcach słodkowodnych na 280 stronach i 298 kolorowych fotografiach. Wśród wielu innych drobnych zwierząt pokazuje zdjęcia larw 28 ważek, z których tylko jedna nie występuje w Polsce. Z tego punktu widzenia książka niewątpliwie przydatna. Do nabycia w księgarni wysyłkowej Ulmera za 12,06 euro (cena promocyjna w grudniu 2007 r.).
Jura Cz., 2007 – Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa. Podręcznik omawia wszystkie grupy bezkręgowców w ujęciu systematycznym. Informuje o rozsiedleniu, sposobach życia, budowie, funkcjach, rozmnażaniu i rozwoju, znaczeniu w naturze oraz dla człowieka. Jest to obszerne opracowanie na 865 stron, z licznymi rycinami oraz 28 tablicami zawierającymi czarno-białe zdjęcia fauny bezkregowców. Ważkom autor niestety poświęca zaledwie jedną stronę. Dla amatorów nie jest to lektura niezbędna. Cena około 45 zł.
Razowski J., 1996 – Słownik morfologii owadów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Zawiera 3500 haseł na 430 stronach oraz 71 tablicach z rysunkami. Obszerne kompendium wiedzy dotyczące morfologii i anatomii owadów.  Wielka szkoda, że kupiłam go już po opracowaniu stron "Świat ważek". Słownik ten podaje nazwy polskie, łacińskie i angielskie, co jest pomocne przy czytaniu książek anglojęzycznych. Myślę, że naprawdę warto go kupić. Dostępny w antykwariatach (np. www.artinsect.all.pl za 45 zł).
Reichholf J.H., Steinbach G. (red. nauk.), 2003 – Leksykon zwierząt. Owady. Świat Książki, Warszawa. Książka dość obszernie omawia wśród innych owadów 7 gatunków ważek. Zawiera bardzo dobre zdjęcia i wyczerpujące rzetelne informacje. Książka niezwykle ciekawa i pięknie wydana. Kupiona w księgarni Świata Książki za obniżoną do 27 zł cenę podczas wyprzedaży ostatnich egzemplarzy. Oczywiście POLECAM, choć kupić można tylko z drugiej ręki.
Reichholf J.H., Steinbach G. (red. nauk.), 2003 – Leksykon zwierząt. Bezkręgowce. Świat Książki, Warszawa. Książka nie omawia ani jednej ważki. Mimo to POLECAM dla obserwatorów drobnych istot żyjących nad naszymi stawami i oczkami wodnymi. Tu znalazłam pierwszą informację o pasożytach żerujących na owadach. Cena jak wyżej.
Sternberg K., Buchwald R., 1999 – Die Libellen Baden-Württembergs. Bd. 1 und 2. Ulmer. Stuttgart. Wielkie dwutomowe, niemieckojęzyczne dzieło, 1300 stron poświęconych wyłącznie ważkom. Tom pierwszy zawiera niezwykle interesujące informacje na temat ważek w ogólności oraz część dotyczącą Zygoptera, czyli ważek równoskrzydłych. Tom drugi opisuje Anisoptera, czyli ważki różnoskrzydłe. Opisanych jest 75 gatunków występujących w Niemczech, w tym wszystkie ważki polskie. Ogromna ilość przepięknych zdjęć. Informacje, których nigdzie indziej nie zebrano w jednym dziele. Książka naprawdę niezwykła! Dostępna jeszcze (kupiłam w lutym 2007r.) w wydawnictwie Ulmer za cenę 49,90 euro za tom. Sto euro (plus porto) to suma, która nie pozwala mi krzyczeć całym sercem POLECAM!!!
Stichmann W., Kretzschmar E., 1998 – Spotkania z przyrodą. Zwierzęta. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. Książka dla amatorów obserwowania przyrody bardzo dobra. Opisuje najrozmaitsze zwierzęta, w tym 28 gatunków ważek. Zamieszczone są zdjęcia zarówno samców jak i samic. Opisy może nieco zbyt lakoniczne, pomijające ważne cechy, zawierające natomiast sporo mniej istotnych informacji. Mimo to książka doskonała. Sprzedawana łącznie z tomem Rośliny za cenę 40,60 zł. Zdecydowanie jest warta tych pieniędzy. POLECAM!!!
Wendzonka J., 2002 – Ważki. W: Stachowiak M. (red) – Owady okolic Funki. Harcerskie Centrum Edukacji Ekologicznej FUNKA, Charzykowy-Bydgoszcz. Pierwsza z moich książek zawierająca klucz do rozpoznawania większości polskich ważek. Cechy charakterystyczne pokazane są na rysunkach. Wiele gatunków przedstawionych jest na zdjęciach. Jest to chyba jedyna i najlepsza taka książka wydana w języku polskim. Ceny nie znam, książkę otrzymałam w prezencie w formie elektronicznej. Wręcz ZALECAM poszukiwania w księgarniach!!!
CZASOPISMA
Odonatrix. Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Zakład Zolologii Uniwersytetu MCS w Lublinie. Doskonałe czasopismo. Wymaga pewnego oczytania w temacie. Egzemplarze z lat 2005-2006 dostępne w formie elektronicznej (pliki pdf) na stronie pte.au.poznan.pl/sekcje.htm oraz www.odonata.pl skąd można je sobie ściągnąć na dysk lub wydrukować. Od 2007 roku Odonatrix dostępny jest jedynie w prenumeracie jako pismo drukowane, w mniejszym formacie.
Odonatrix. Rok 1, Suplement 1 z czerwca 2005 roku. Znajdziemy tu opracowany przez Jacka Wendzonkę Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski. Klucz nieco inaczej opracowany niż w pozycji Wendzonka J., 2002, Uzupełniony i poprawiony. MIMO BRAKU ZDJĘĆ DOSKONAŁY!!! Można samodzielnie wydrukować ze strony www.odonata.pl/kluczintro.php
ARTYKUŁY Z INTERNETU
Bernard R., 2004 – Fascynujący świat ważek. www.salamandra.sylaba.pl/magazyn/b02a03 Krótka informacja na temat ważek, ich larw, trybu życia, budowy anatomicznej. Napisana w sposób przystępny, piękną polszczyzną, przeznaczona dla początkujących obserwatorów, którym ją POLECAM.
Bernard R., 2004 – Intymne życie ważek – część I-III, www.salamandra.sylaba.pl/magazyn/b11a09, www.salamandra.sylaba.pl/magazyn/b12a10 i www.salamandra.sylaba.pl/magazyn/b13a03 Artykuł w trzech częściach. Opisuje w jasny, piękny sposób wszystkie zachowania rozrodcze ważek. Uczy obserwowania tych zjawisk. Artykuł można polecić wszystkim obserwatorom niezależnie od wieku i stopnia znajomości tematów ważkowych. A więc GORĄCO POLECAM!!!
MOJE ULUBIONE STRONY INTERNETOWE
www.odonata.pl – na tej stronie oprócz Odonatrixa chętnie oglądam galerię zdjęć ważek, która nie raz pomogła mi w identyfikacji fotografowanych przeze mnie okazów. Tam również można zobaczyć kilka moich zdjęć. www.wigry.win.pl/makrofauna/index.htm Klucz do oznaczania słodkowodnej fauny bezkręgowej na stronie Wigierskiego Parku Narodowego www.wigry.win.pl www.dragonflysoc.org.uk – strona brytyjska www.habitas.org.uk/dragonflyireland – strona irlandzka www.owady.ires.pl – owady okolic Dubiecka – doskonała strona Bogusława Daraża – strona prywatna zawierająca doskonałe zdjęcia owadów, w tym ważek! www.salamandra.org.pl – strona Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”. Strona przeznaczona raczej dla młodego odbiorcy. Zawiera artykuły na temat obserwacji i ochrony różnych zwierząt w tym i ważek.